На Македонски:
Во следниве редови следува немилиот настан кој го доживеала стјуардеса на авиокомпанијата Авиоимпекс од Скопје, чиј авион се урна во планината близу Охрид.Инаку, летот AAX110 кој што бил опслужуван со авионот Јаковлев Јак42 на Авиоимпекс, што полетал од аеродромот во Женева околу 22 часот на 21ви Ноември 1993та година за Скопје за да подоцна биде пренасочен за Охрид, со 109 патници и 7 членови на екипажот, се урнал во планината Оровник која што е на само неколку километри западно од аеродромот.Во несреќата загинаа сите 116 луѓе со што оваа несреќа станува најцрна и најголема несреќа во историјата на Северна Македонија.
Тоа што сега ќе го прочитате е интервјуто со поранешната стујардеса на Авиоимпекс која што со солзи ни раскажуваше што се се случувало.(на нејзино барање нејзиниот идентитет нема да го откриеме).
ПРЕДУПРЕДИВАЊЕ! Текстот кој што следува содржи настани кои што можат да бидат вознемирувачки!
-Имав помалку од 20 години...Беше студен и тмурен ден.Полетавме од Скопје за Цирих утрината на 21ви Ноември.Требаше да се вратиме назад попладнето, но Скопскиот аеродром го затворија поради лоши временски услови, па бевме приморани да слетаме во Охрид.Набрзо после нас слета уште еден авион, тие доаѓаа од поблиска релација...Прво ни рекоа да чекаме неколку часа за да се вратиме во Скопје ако се подобрат временските услови.Поминаа неколку часа, ние бевме уморни, законски ни следуваше вечера на аеродромот и отодовме да вечераме заедно со екипажот од другиот наш авион...
-Подоцна од оперативниот центар не известија дека една од посадите треба да оди со празен авион до Женева и да се вратат со патници во Охрид, бидејќи Скопскиот аеродром ќе остане затворен подолго време, а другата посада да оди во хотел на одмор.
-За Женева не пратија нас, односно екипажот во кој бев и јас, од оперативниот центар ни кажаа дека треба ние да летаме.Меѓутоа, ние веќе бевме "over duty" бидејќи многу часа поминавме во чекање во Цирих мислејќи дека ќе се отвори Скопскиот аеродром и потоа повторно и во Охрид неколку часа чекање.
-Ние се качивме во авионот, се буневме дека не смееме и дека не сакаме да одиме дека сме уморни а и во Женева ако дојдеше контрола и видеа дека сме "over duty" ќе не суспендираа.Многу беше ладно, стававме заглавци во чевлите за да се стоплиме, капнати уморни бевме.Во последен момент персерот на нашиот екипаж по долги расправии јасно и гласно кажа на оперативниот центар дека сме "over duty" и дека мораме да одиме во хотел.Тие пробуваа да не убедат дека во еден правец сме празни можеме да спиеме на летот за натаму ама па што со пилотите, тие мораат да летаат.Конкретно за тој лет авионот беше изнајмен од Русија со Руски пилоти а ние бевме четири стујардеси од Македонија, јас бев меѓу најмладите.
-Другиот екипаж, не знам како и зашто, бидејќи сепак помина многу време од несреќата, се сложија да летаат за Женева.Иако на персерот вечерта му беше слава, Свети Архангел Михаил, тој сепак прифати да оди на лет.( ова е само еден од многубројните примери дека оваа професија бара жртвување и многу отстапки од приватниот живот ).Тој беше повозрасен од мене и стабилен човек.
-Стана многу доцна, не однесоа во хотелот во Струга.Веднаш отидовме да спиеме, во тоа време немавме мобилни телефони за да ги известиме најблиските дека ќе ноќеваме во Охрид.Јас се сместив во собата... доцна навечер ме разбуди силно тропање на вратата.Тоа беше рецепционерот кој ме извести дека татко ми ме бара на телефон долу.Веднаш помислив дека е нешто важно.Во телефонскиот разговор татко ми се заблагодаруваше на Господ што сум жива, долго плачеше...јас сеуште неразбирав што се случило и мислев дека е нешто со мајка ми....Во тој момент рецепционерот со шепкање ми кажа "Авионот ваш падна".Многу се потресов и дури тогаш ја разбрав реакцијата на татко ми, па се обидував да го смирам.Тој ми кажа дека вечерта додека гледал телевизија одеднаш се покажал црн екран со натпис дека авион на Авиоимпекс се урнал бизу во Охрид.Помислил дека сум јас во тој авион.Со голема болка и вознемиреност, се јавил во оперативниот центар на Авиоимпекс да праша дали сум била јас на тој лет.Бидејќи многу им било "важно" му рекле да... па не... за да потоа му кажат дека не знаеле која посада дефинитивно ја пратиле за Женева.Видел дека нема помош од нив па почнал да врти на телефонските броеви на сите хотели од оваа област за да ме најде.
-После разговорот бев со солзи, многу потресена и решив да ги известам моите колешки.Тропнав на вратата од собата во која што беа сместени две колешки.Ја отворија вратата и јас тивко и мирно влегов внатре, бев толку смирена што и самата јас се изненадив на мојата смиреност, со оглед на мојата возраст. Полека и внимателно им ја соопштив тажната вест.Следуваа бурни реакции на тага.Отидовме да го известиме персерот.Тропнав на вратата, влеговме во собата, и кажавме да седне.Штом не виде веднаш знаеше дека нешто страшно се случило и дека нашиот авион падна.Ние и потврдивме и останавме да зборуваме долго во ноќта.
-Потоа, утрината облечени во униформи, уморни, се симнавме во трпезаријата од хотелот да пиеме кафе.Имаше доста Стружани што од големиот телевизор ги гледаа вестите за несреќата.Доаѓаа до нас, ни даваа коментари од типот вие сте херои, како можете да летате, треба голема храброст да леташ и ни изразуваа сочувство за изгубените животи на нашите колеги.
-Потоа дојде превозот, сите ние сакавме да одиме што е можно поблиску до местото на несреќата. Застанавме на улицата блиску до планината, имаше огромен чад и неверојатна миризба на изгорено човечко месо, многу се потресовме.
-Дојде семејството на една од стујардесите што загина, нетрпеливо чекаа известување дека нашле преживеани.Беа многу храбри и со голем оптимизам и солзи во очите се молеа за позитивни вести.
-Никој не преживеа, не можеа ни телата да им ги најдат ниту пак да ги идентификуваат....Се беше пепел, не паметам добро....Кога бевме на погребот на починатите од несреќата, кажаа дека имало остатоци од тела, на еден од стјуардите, му ја нашле раката со прстен, така го идентификувале....фактички погребувавме остатоци од тела.
-Најмногу ме потресе средбата со родителите на починатите колеги во нивните домови, каде што одевме да им изразиме сочувство. Никогаш нема да го заборавам моментот кога сестрата на една од починатите колешки буквално се обидуваше да ми ја скине униформата, притоа кажувајќи ми дека таа ме носи во смрт.
-Дојде денот кога требаше да се оддржи погребот, поворката тргна од Капелата.Беа присутни многу луѓе..Движејќи се кон гробните места нашата претпоставена се обидуваше да дознае од нас кој ќе се сложи да оди на лет наредните денови.Моите млади години не ми дозволуваа да и кажам колку беше тоа невкусно и нехумано во тој момент од нејзина страна....Не можев никако да се совземам од преголема тага во душата...сеуште ги паметам страшните и тажни моменти од погребот, во мене врежани сцени на мајки како скокаат заедно со нивните починати чеда во гробовите....не постојат зборови да се опише тагата што ја чувствував...долго ја чувствував и остави голем белег во мојот живот.
-Потоа, Македонија беше црна точка во авиацијата бидејќи ова веќе беше втора авионска несреќа во нашата држава за само една година.Изгубивме многу патници кои што ја изгубија довербата во нашите авиокомпании.Ги сметаа руските авиони за несигурни и ризични.Нашиот директор направи план, почнавме да соработуваме со Адрија Ервејс и станавме нивни партнери.Ги изнајмувавме нивните авиони од типот DC-9 и MD82 кои беа Американски авиони со цел да си го вратиме рејтингот и патниците повторно да летаат со нас.
-Јас станав персер 1995-та година и работев до самиот крај на авиокомпанијата односно до 2002-ра година.
In English:
In the following lines follows the unpleasant experience by the flight attendant of Avioimpex Airlines from Skopje, whose plane crashed in the mountain near Ohrid.The AAX110 flight, which was served by the Yakovlev Yak42 aircraft of Avioimpex, which took off from the Geneva airport at around 10 pm on November 21st, 1993 for Skopje and was later diverted to Ohrid, with 109 passengers and 7 crew members, crashed. in the mountain Orovnik, which is only a few kilometers west of the airport. All 116 people died in the accident, which makes this accident the blackest and largest accident in the history of Northern Macedonia.
What you will read now is the interview with the former flight attendant of Avioimpex who told us with tears what was happening (at her request we will not reveal her identity).
CAUTION! The following text contains things which some people may find disturbing!!!
- I was less than 20 years old ... It was a cold and gloomy day. We flew from Skopje to Zurich on the morning of November 21st. We had to go back in the afternoon, but the Skopje airport was closed due to bad weather, so we were forced to land in Ohrid. Soon another plane landed after us, they were coming from a closer destination... First we were told to wait a few hours to return to Skopje if the weather conditions improved. Several hours passed, we were tired, we were legally supposed to have dinner at the airport and we went to have dinner with the crew of our other plane...
- Later, the operational center informed us that one of the crews should go by empty plane to Geneva and return with passengers to Ohrid, because the Skopje airport will remain closed for a long time, and the other crew should go to a hotel on vacation.
- They sent us to Geneva, ie the crew I was in, the operations center told us that we should fly. However, we were already "over duty" because we spent many hours waiting in Zurich thinking that the Skopje airport would open. and then again and in Ohrid a few hours of waiting.
- We got on the plane, we complained that we must not and that we dont want to go because we are tired and in Geneva if there was control and they saw that we were "over duty" they would suspend us. We warmed up, we were very tired. At the last moment, the perser of our crew, after long arguments, clearly and loudly told the operation center that we were "over duty" and that we had to go to a hotel.They were trying to convince us that in one direction we are empty we can sleep on the flight, but what with the pilots, they have to fly. Specifically for that flight the plane was rented from Russia with Russian pilots and we were four flight attendants from Macedonia, me I was among the youngest.
-The other crew, I do not know how and why, because a long time has passed since the accident, they agreed to fly to Geneva. Although the perser had a celebration that evening, Saint Archangel Michael, he still agreed to go on a flight.( this is one of numerous of examples that this profession requires sacrifice and many concessions from private life) .He was older than me and a stable man.
-It got very late, they took us to the hotel in Struga. We immediately went to sleep, at that time we did not have mobile phones to inform our loved ones that we were going to spend the night in Ohrid. It was the receptionist who informed me that my father was looking for me on the phone downstairs. I immediately thought it was something important.In the conversation, my father thanked God that I was alive, he cried for a long time...I still did not understand what happened and I thought it was something with my mother....At that moment, the receptionist whispered to me "Your plane has crashed". I was very shaking and only then I understood my father's reaction, so I tried to calm him down.He told me that during the evening, while he watching TV, a black screen suddenly appeared with the inscription that an Avioimpex plane had crashed in Ohrid. He thought I was on that plane. With great pain and anxiety, he called the Avioimpex operations center to ask if I was I was on that flight.Because it was very "important" to them, they told him yes...then no...and then they told him that they dont know which crew they definitely sent to Geneva.He saw that there was no help from them, so he started calling the telephone numbers of all the hotels in the area to find me.
-After the conversation I was in tears, very upset and decided to inform my colleagues. I knocked on the door of the room where two colleagues were staying. They opened the door and I quietly and calmly went inside, I was so calm that I was surprised of my composure for my age.I told them the sad news slowly and carefully. There were violent reactions of grief. We went to inform the perser. I knocked on the door, entered the room, and told her to sit down. As soon as she saw us she knew immediately that something terrible had happened and that our plane had crashed. We confirmed and stayed to talk long into the night.
-Then, in the morning, dressed in uniforms, tired, we went down to the dining room of the hotel to drink coffee. There were a lot of Struga residents watching the news of the accident on the big TV...They came to us, gave us comments such as you are heroes, how can you fly, you need great courage to fly and expressed our condolences for the lost lives of our colleagues.
-Then came the transport, we all wanted to go as close as possible to the crash site. We stopped on the street near the mountain, there was a huge smoke and an incredible smell of burnt human flesh, we were shaking.
- The family of one of the flight attendants who died died, impatiently was waiting for the announcement if they had found any survivors. They were very brave and with great optimism and tears in their eyes prayed for positive news.
-No one survived, they could not find their bodies or identify them....Everything was ashes, I do not remember well....When we were at the funeral of the victims of the accident, they said that there were remains of bodies, on one of the stewards, they found his hand with a ring, so they identified him....we were actually burying the remains of bodies.
-I was most shocked by the meeting with the parents of the our colleagues that died, in their houses, where we went to express their condolences. I will never forget the moment when the sister of one of the colleagues that died was literally trying to tear my uniform, telling me that she was taking me to death.
- The funeral day came, the procession started from the Chapel. Many people were present.While we were walking to the graves, our superior was trying to find out from us who would agree to go on a flight in the following days.My young years did not allow me to tell her how tasteless and inhuman it was at that moment from her.....I couldnt recover from the sorrow in my soul...I still remember the terrible and sad moments from the funeral, which engraved scenes of mothers jumping with their dead children in graves .... there are no words to describe the sadness I felt.....I felt it for a long time and it left a big mark in my life.
- Then, Macedonia was a black spot in aviation because this was already the second plane crash in our country in just one year. We lost many passengers who lost confidence in our airlines. They considered Russian planes unsafe and risky.Our director made a plan, we started working with Adria Airways and became their partners. We leased their DC-9 and MD82 aircrafts, which were made in America, in order to regain our rating and let the passengers fly with us again.
- I became a Perser in 1995 and worked until the very end of the airline, ie until 2002.
Comments